Bilim insanları, 60 milyon yıl önce oluşan Kuzey Buz Denizi’nin güney kolunun derinliklerinde kayıp bir kıta keşfetti.
İngiltere’deki Derby Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, Kanada ile Grönland arasında kalan Davis Boğazı’nın altında, bölgedeki levha tektoniği hareketlerini incelerken tesadüfen 400 kilometre uzunluğundaki kara parçasını ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, yeni bulunan Davis Boğazı proto-mikro kıtasının, bir kıtadan kopan tektonik bir blok olduğunu ve ‘Grönland ile Kuzey Amerika arasında uzun süreli bir çatlak ve deniz tabanının yayılması’ sonucunda oluştuğunu açıkladı.
Ekip, proto-mikro kıtanın, yaklaşık 118 milyon yıl önce ülke ile Kanada arasındaki tektonik hareketlerin ikiye ayrılmasının ardından Grönland’dan ayrıldığını öne sürdü.
Dr. Jordan Phethean, şu ifadeleri kullandı:
Yırtılma ve mikro kıta oluşumu kesinlikle devam eden olgulardır; her depremle bir sonraki mikro kıtanın ayrılmasına doğru ilerliyor olabiliriz.
Çalışmamızın amacı, onların oluşumunu yeterince iyi anlayarak gelecekteki evrimi tahmin edebilmektir.
Araştırmacılar, yer çekimi haritalarından elde edilen kabuk kalınlığı verileri, sismik yansıma verileri ve levha tektoniği modellemesinin bir kombinasyonunu kullanarak yeni mikro kıtayı tanımladı.
Ekip, yaklaşık 30 milyon yıl süren tektonik hareketlerin yeniden yapılandırılmasını sağlayarak kabuk anomalisinin nasıl oluştuğuna odaklandı.
Nasıl oluştuğunu anlamak hayati öneme sahip
Proto-mikro kıtanın diğer mikro kıtalardan daha büyük olduğunu, kalınlığının 17 ila 22 kilometre arasında olduğunu belirten araştırmacılar, nasıl oluştuğunu anlamanın günümüzde devam eden bilim için hayati önem taşıdığını söyledi.
Proto-mikro kıtalar, Dünya’nın dış kabuğunun birkaç tektonik plakaya (kaya levhaları) bölünmüş bir bölümü olan kıtasal litosferin bir parçasıdır.
Dünya yüzeyinden yaklaşık 80 ila 190 kilometre aşağıda, ısınan ve sonrasında eriyen yarı akışkan bir kaya tabakası bulunur ve bu da kayanın akmasını sağlar.
Bu hareket tektonik levhaları iterek milyonlarca yıl boyunca birbirlerine sürtünmelerine ve bunun sonucunda depremler ve volkanik patlamaların oluşmasına neden olur.
Bu gerçekleştiğinde, kara kütlesi büyük kıtalardan ayrılarak kendi proto-mikro kıtasını meydana getirir.
Yayılması 61 milyon yıl önce başladı
Kanada ile Grönland arasındaki ilk çatlak yaklaşık 118 milyon yıl önce başladı, ancak deniz tabanı bugün Davis Boğazı olarak bilinen şeyi oluşturmak üzere 61 milyon yıl önce yayılmaya başladı.
Yaklaşık üç milyon yıl sonra bilim insanları, deniz tabanının kuzeydoğu-güneybatıdan kuzey-güney yönünde yayıldığını ve Davis Boğazı proto-mikro kıtasından koptuğunu bildirdi.
Bu değişim yaklaşık 33 milyon yıl sürdü ve Grönland’ın kuzeyinde bulunan Ellesmere Adası ile çarpışmasıyla sona erdi.
Araştırmacılar, bulgularının, İzlanda’nın kuzeydoğusundaki Jan Mayen mikro kıtası ve Batı Avustralya kıyılarındaki Gulden Draak Tepesi de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki diğer proto-mikro kıtaların nasıl oluştuğunu anlamak için kullanılabileceğini umuyor.
